Natura obdarowała nas niezwykłym darem ogromnej łatwości i radości zapamiętywania informacji od pierwszych dni życia do pięciu, sześciu lat. Nigdy później tempo uczenia się nie będzie już tak duże, jak przed ukończeniem etapu przedszkolnego.
Dzieci z roku na rok zwalniają tempo przyswajania informacji i z każdym miesiącem muszą włożyć więcej wysiłku, by nauczyć się czegoś nowego. Benjamin S. Bloom z uniwersytetu w Chicago przeprowadził badania dotyczące ogólnej zdolności uczenia się od urodzenia do siedemnastego roku życia. Wykazał, że gwałtowny rozwój intelektualny miał miejsce głównie w pierwszych latach życia, a następnie z każdym rokiem ulegał spowolnieniu. Przedszkolaki nie tylko posiadają ogromną łatwość uczenia się, są też bardzo spragnione poznawania świata. Nauka daje im ogromną satysfakcję. Przede wszystkim dlatego, że nie podlega ocenie. Wpisana jest w zabawę. Wszelkie aktywności wprowadzane w tym czasie, z zachowaniem formy zabawy, wzbudzają w dziecku chęć poznania i motywację do nauki.
Nauka wpisana w zabawę
Przedszkole to idealny czas na przygotowanie dziecka do nauki czytania. Nie tylko ze względu na „bum” intelektualny i radość uczenia się. Jest to też czas kształtowania nawyków i budowania skojarzeń, które często pozostają na całe życie. Obcowanie z książką, ze słowami, w ciekawy sposób, z zachowaniem formy zabawy przyczyni się do powstania pozytywnego skojarzenia czytania z przyjemnie spędzonym czasem. Tu czytanie nie podlega ocenie i nie jest zadaną pracą domową. Nie stanie się obowiązkiem. Dzieci w wieku dwóch, trzech lat bez trudu uczą się rozpoznawać obraz i znaczenie słowa. Mogą rozpocząć zabawę w czytanie od czytania globalnego, czyli od systematycznego pokazywania kart z zapisanymi pojedynczymi słowami, dwuwyrazowymi wyrażeniami i prostymi zdaniami. Pięciolatki mogą swoją zabawę w czytanie poszerzyć o zabawę sylabami i tworzenia słów.
Jak zacząć?
Naukowcy po wieloletniej obserwacji małych dzieci uczących się czytać, opracowali materiały optymalnie dostosowane do nauki czytania. Są to karty z pojedynczymi słowami zapisanymi na białym kartonie, dużymi czerwonymi lub czarnymi literami. Rodzic, pokazując kartę, jednocześnie wyraźnie odczytuje dane słowo. Jeśli zaproponujesz dziecku zabawę w czytanie, będzie się ono w nią doskonale bawiło dopóty, dopóki Ty będziesz się dobrze bawić. Dla dziecka wszystko jest zabawą. Mały człowiek nie wie, że poznawanie czytania może być ciężką, nudną i wymagającą cierpliwości pracą. Jeszcze nie zdążył mieć tego typu doświadczeń. Ważne jest zatem, by nie dopuść do tego, by je kiedykolwiek nabył.
Czas na zabawę
Czas przeznaczony na tę zabawę powinien być bardzo krótki. Materiał pokazywany jest dziecku w krótkich, kilkusekundowych odsłonach kilka razy dziennie. Jeżeli wydłużysz czas zabawy, dziecko może stracić zainteresowanie pokazywanymi słowami i zająć się czymś innym. Pamiętaj, że zabawa podzielona jest na kilka sesji, które nie mogą trwać dłużej niż kilka sekund.
Tylko pochwały
W zabawie tej musisz zapomnieć o naganach, cierpkich uwagach czy rozczarowaniu. Każda podjęta przez dziecko próba uczenia się powinna zostać zakończona pochwałą, brawami, uściskami i całusami. Uwierz w to, że potrafisz nauczyć swoje dziecko czytać. Nigdy nie okazuj swoich wątpliwości – przez to możesz przyczynić się do utraty wiary dziecka we własne zdolności.
Materiały do zabawy w czytanie
Istnieją gotowe materiały do nauki czytania w języku polskim dla małych dzieci. Można je zakupić i od razu przystąpić do poszczególnych etapów zabawy. Ale możesz również samodzielnie przygotować karty i książeczki. Pamiętaj, aby słowa na kartach były duże, wyraźne i zapisane czerwoną czcionką.
Jak się bawić w czytanie?
Przygotowane wcześniej karty ułóż w zestawy po pięć słów. Każdy zestaw pokazujemy minimum trzy razy dziennie. W ciągu dnia można pokazać dziecku od jednego do trzech zestawów. Na zabawę w czytanie wybierz odpowiednią porę, gdy Ty i dziecko jesteście w dobrej formie. Wymyśl zabawny sposób na wzbudzenie ciekawości dziecka. Usiądź naprzeciw dziecka, tak by światło podało na karty. Zachowaj taką odległość, by rączki dziecka nie mogły dosięgnąć kart. Pokazując dziecku kartę ze słowem „lalka”, wypowiedz wyraźnie i z entuzjazmem: „mama”. Wypowiadając słowa, nie sylabizuj! Dorośli mają taką tendencję, gdyż sami uczyli się czytać, sylabizując („ma‚ ma”). Pokazuj karty bardzo szybko, im starsze dziecko, tym szybciej. Pokazanie jednego zestawu powinno zająć kilka sekund. Nie obawiaj się, że dziecko nie zauważy liter. W tym wieku jest ono superspostrzegawcze i nic nie umknie jego uwadze. Jeśli natomiast wydłużysz czas pokazywania, dziecko szybko się znudzi. Zapewne zgodzisz się, że dzieci uwielbiają kreskówki i reklamy. Przyjrzyj się im dokładnie. Tam obraz zmienia się bardzo szybko i właśnie dlatego dzieci są nimi tak zainteresowane.
Dla dziecka wszystko jest zabawą. Mały człowiek nie wie, że poznawanie czytania może być ciężką, nudną i wymagającą cierpliwości pracą. Jeszcze nie zdążył mieć tego typu doświadczeń. Ważne jest zatem, by nie dopuść do tego, by je kiedykolwiek nabył.
Bawić się z dzieckiem można nie tylko w czytanie. W ten sposób może ono poznać także matematykę i uczyć się języka obcego. Świadome wspieranie rozwoju dziecka z pewnością ułatwi mu start w życiu szkolnym, zapobiegnie trudnościom szkolnym i przyczyni się do tego, że nasza pociecha wyrośnie na zdolnego i otwartego na wiedzę człowieka.
Co dziecko zyskuje dzięki wczesnej nauce czytania?
- Dziecko wcześnie czytające ma dostęp do informacji, do których jego nieczytający rówieśnik dotrze dopiero w wieku ośmiu lat, kiedy zacznie płynnie czytać.
- Ma lepszą zdolność koncentracji oraz pamięć.
- Jest ciekawe świata i samodzielne potrafi odnaleźć odpowiedzi na nurtujące je pytania. Zdecydowanie łatwiej będzie mu odnaleźć się w świecie informacji.
- Dziecko, które potrafi czytać, jest z siebie dumne, samo tego dokonało – wzrasta jego samoocena.
- Czytając tak wcześnie, przez całe życie będzie czytało sprawniej niż ci, którzy nie mieli tego szczęścia.
- Dzieci sprawnie czytające to w przyszłości dzieci dobrze uczące się i szybko pozyskujący cenne informacje dorośli.
- Dzieci te nigdy nie będą bały się czytania i będą czytać swobodniej, gdyż nie kojarzą tego zajęcia z przedmiotem w szkole i oceną, lecz z zabawą z rodzicami.
- Dziecko uczone czytania poznaje od razu całe słowa, szybciej rozumie to, co czyta, wzrasta więc również jego motywacja i chęć czytania.
- Dziecko, bawiąc się w czytanie tak wcześnie, uczy się szybciej i o wiele łatwiej niż po skończeniu siedmiu lat. Nigdy później nie będzie miało takiej łatwości przyswajania wiedzy, dlatego nie wolno zmarnować tego czasu.
Źródło:
Katarzyna Rojkowska Zabawa w czytanie, Bliżej Przedszkola 1.124 styczeń 2012, ISNN 1642-8668
